Mesane Kanserinde Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
- Cerrahi Tedavi
- 1. Transüretral Rezeksiyon (TUR-M)
Transüretral Rezeksiyon (TUR-M), mesanenin iç yüzeyinde bulunan yüzeyel kanserlerin tedavisinde tercih edilen endoskopik bir tekniktir. Bu yöntemle, mesaneye doğrudan üretradan (idrar yolundan) girilerek kanserli dokular çıkarılır.
- Prosedür:
- Sistoskop adı verilen bir cihaz, üretradan mesaneye yerleştirilir. Sistoskop, küçük bir kamera ve elektrikli bir kesici (rezektoskop) içerir. Bu cihaz, kanserli dokuyu çıkarırken aynı zamanda kanamayı da kontrol eder.
- Genellikle, lokal anestezi veya genel anestezi altında yapılır.
- Yüzeyel kanserler (Ta, T1 evreleri) bu yöntemle çıkarılır, fakat kanserin kas tabakasına inip inmediği kontrol edilmek için biyopsi alınabilir.
- Avantajlar:
- Minimal invazivdir; küçük kesiler gerektirir, bu nedenle iyileşme süresi hızlıdır.
- Ameliyat sonrası genellikle hastanede kalış süresi kısadır.
- Hem tedavi edici hem de tanısal amaçla kullanılabilir.
- Dezavantajlar:
- Yüzeyel kanserlerin tekrar etme riski yüksektir; bu nedenle düzenli takip gereklidir.
- Derin dokulara invazyon yapmış kanserlerde yeterli olmayabilir.
- Kanserli doku tamamen çıkarılmadığı takdirde, hastalığın yayılma riski vardır.
- 2. Radikal Sistektomi
Radikal Sistektomi, mesanenin tamamen çıkarılması işlemidir ve genellikle mesane kanserinin ileri evrelerinde uygulanır. Mesane, çevre dokular ve organlar ile birlikte çıkarılır.
- Prosedür:
- Erkeklerde: Mesane, prostat, seminal keseler, üretra ve çevre lenf bezleri çıkarılır. Bu işlemin ardından idrarın depolanması için bağırsaktan yeni bir mesane (neobladder) yapılabilir veya idrarın dışarı atılması için stoma (idrar torbası) oluşturulabilir.
- Kadınlarda: Mesane, rahim, vajina, çevre lenf bezleri ve vajinal duvarlar çıkarılır. Kadınlarda da benzer şekilde, idrar depolama amacıyla bağırsaktan yeni bir mesane oluşturulabilir.
- Aşamaları:
- Mesane çıkarma: Kanserin tam olarak çıkarılabilmesi için mesane ve çevre dokular dikkatlice çıkarılır.
- İdrar depolama: Mesane çıkarıldıktan sonra, yeni bir idrar depolama sistemi oluşturulması gerekir. Bu işlem genellikle bağırsaktan yapılan yeni mesane (neobladder) veya ileal conduit ile yapılır.
- Lenf bezlerinin alınması: Kanserin yayılma olasılığına karşı, çevre lenf bezleri de çıkarılabilir.
- Avantajlar:
- Kanserli dokunun tamamen çıkarılması sağlanabilir.
- İleri evrelerde en etkili tedavi seçeneğidir.
- Dezavantajlar:
- Daha geniş bir cerrahi müdahale gerektirir ve iyileşme süresi daha uzundur.
- Cerrahiden sonra hastanın yaşam kalitesini etkileyebilecek bazı komplikasyonlar olabilir (örneğin, idrarın dışarı atılması için torba kullanımı veya neobladder’ın işlevini kazanması).
- Cinsel fonksiyon bozuklukları riski vardır, çünkü prostat ve seminal keseler çıkarılır.
- 3. Minimal İnvaziv Cerrahi (Laparoskopik ve Robotik Cerrahi)
Minimal invaziv cerrahi, daha küçük kesilerle yapılan cerrahi bir tekniktir. Laparoskopik ve robotik cerrahi, mesane kanseri tedavisinde giderek daha fazla tercih edilmektedir. Her iki yöntem de daha az travma ve daha hızlı iyileşme süresi sunar.
- Laparoskopik Cerrahi:
- Laparoskopik cerrahi, mesane kanserinin çıkarılması için karın duvarında birkaç küçük kesi yapılmasını içerir. Laparoskop adı verilen bir kamera, cerrahın dokuları görmesini sağlar ve cerrahın doğru bir şekilde müdahale etmesine imkan verir.
- Karın duvarına yapılan küçük kesiler aracılığıyla, cerrah mesane ve çevresindeki kanserli dokuyu çıkarabilir.
- Robotik Cerrahi:
- Robotik cerrahi, laparoskopik cerrahiye göre daha sofistike bir tekniktir ve daha fazla hassasiyet sağlar. Da Vinci Sistemi gibi robotik cerrahi sistemleri kullanılarak cerrah, üç boyutlu bir görüntü ile işlem yapar. Robotik cerrahi, cerrahın hareketlerini büyük hassasiyetle yönlendirmesine olanak tanır.
- Robotik cerrahinin avantajı, daha küçük kesilerle yapılan daha hassas işlemlerdir.
- Avantajlar:
- Daha küçük kesiler, daha az kanama, daha az ağrı ve daha kısa hastanede kalış süresi.
- Daha hızlı iyileşme süresi.
- Özellikle robotik cerrahi, cerrahın hassasiyeti ve görsel kontrolünü artırarak komplikasyonları azaltabilir.
- Dezavantajlar:
- Her cerrah bu tür teknikler konusunda deneyimli olmayabilir.
- Büyük tümörlerde veya geniş kanser yayılımı olan hastalarda minimal invaziv cerrahi yeterli olmayabilir.
- 4. Lenf Nodu Diseksiyonu (Lenf Bezlerinin Alınması)
Lenf nodu diseksiyonu, mesane kanseri tedavisinde sıkça uygulanan bir diğer cerrahi yaklaşımdır. Mesane kanseri, lenf bezlerine sıçrayabilir, bu nedenle kanserin yayılma riskini değerlendirmek ve tedavi etmek amacıyla çevre lenf bezlerinin alınması gerekebilir.
- Prosedür:
- Radikal sistektomi ile birlikte yapılabilen lenf nodu diseksiyonunda, mesane çevresindeki ve pelvik alandaki lenf bezleri çıkarılır. Bu işlem, kanserin yayılma derecesini belirlemeye yardımcı olur.
- Lenf bezlerinin alınması, kanserin daha ileri evrelere yayılmasını engellemek için yapılır.
- Avantajlar:
- Kanserin yayılma riski azaltılabilir ve vücudun diğer bölgelerinde kanserin yayılmadığı doğrulanabilir.
- Dezavantajlar:
- Cerrahi riskleri arttırabilir, örneğin pelvik bölgede ödem veya lenf sıvısı birikmesi (lenfödem) gibi komplikasyonlara neden olabilir.
1.5. Rekonstrüktif Cerrahi (İdrar Depolama)
Radikal sistektomi sonrası, mesane çıkarıldığı için idrarın depolanması için yeni bir sistemin oluşturulması gerekir. Bu cerrahi işlemler hastanın yaşam kalitesini etkileyebilir, bu nedenle hastanın ihtiyacına ve tercihlerine göre farklı seçenekler sunulur.
- Neobladder (Yeni Mesane):
- Bağırsaktan bir parça kullanılarak yeni bir mesane yapılır. Bu yeni mesane, idrarın normal şekilde depolanmasını sağlar. Bu yöntem, hastaların idrar tutabilmesine olanak tanır.
- İdeal olan, idrarın doğal yolla atılmasıdır, ancak hastalar, idrar yapmayı öğrenmek için zaman harcayabilir.
- İleal Conduit (Bağırsak Yoluyla Stoma):
- Bağırsaktan bir parça kullanılarak idrarın dışarıya atılabilmesi için bir stoma oluşturulur. Bu yöntemde, idrar bir torbada birikir ve hasta bu torbayı taşıyarak yaşamını sürdürür.
- İleal conduit, daha az karmaşık bir seçenek olup, hastaların iyileşmesi daha hızlı olabilir.
- Ureterokutanostomi:
- Üreterler (böbreklerden gelen idrarın mesaneye iletilmesini sağlayan tüpler) ile cilt arasında bir bağlantı kurularak idrarın dışarı atılması sağlanır. Bu da stoma gerektirir.
- Avantajlar:
- Neobladder, idrarın normal şekilde depolanmasını sağlayarak hastanın yaşam kalitesini iyileştirir.
- İleal conduit ve diğer stoma yöntemleri daha az karmaşık olmakla birlikte, hasta sürekli olarak torba taşımak zorunda kalır.
- Dezavantajlar:
- Neobladder, yeni mesane için uzun iyileşme süresi gerektirir ve bazı hastalar idrar tutmayı öğrenmekte zorlanabilir.
- İleal conduit, hastaların yaşamını kısıtlayabilir, çünkü her zaman dışarıda bir idrar torbası taşımaları gerekecektir.
Cerrahi Tedavi Sonrası Dönem
Cerrahi tedavi sonrasında hastaların takibi çok önemlidir. Ameliyatın ardından, iyileşme süreci boyunca dikkat edilmesi gereken birkaç faktör vardır:
- İdrar Kontrolü: Yeni mesane yapılan hastalar, idrar tutma konusunda bir süre eğitim alabilirler.
- Enfeksiyonlar: Ameliyat sonrası enfeksiyon riski bulunur, bu nedenle antibiyotik tedavisi ve düzenli izleme önemlidir.
- Cinsel Fonksiyon: Radikal sistektomi sonrası erkeklerde cinsel fonksiyon problemleri, özellikle prostatın çıkarılması nedeniyle oluşabilir. Kadınlarda da vajinal iyileşme süreci gerekebilir.
- Kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini durdurmak için kullanılan ilaç tedavisidir. Mesane kanserinde kemoterapi genellikle aşağıdaki durumlar için kullanılır:
- Mesane içi (İntravezikal) Kemoterapi: Mesane içine doğrudan uygulanan kemoterapi tedavisidir. Özellikle düşük evreli kanserlerde kullanılır.
- Neoadjuvan Kemoterapi (Ameliyat Öncesi): Mesane kanserinin ameliyat öncesinde küçültülmesi amacıyla kullanılır. Bu, kanserin cerrahi olarak çıkarılmasını kolaylaştırabilir ve daha etkili bir tedavi sağlayabilir.
- Adjuvan Kemoterapi (Ameliyat Sonrası): Ameliyat sonrasında kanserin nüks etmesini önlemek amacıyla kullanılır. Kanserin vücuttaki diğer bölgelere yayılma riski göz önünde bulundurularak uygulanabilir.
- Metastatik Kanser: Mesane kanserinin uzak organlara (akciğerler, karaciğer, kemikler vb.) yayılmasının ardından, kemoterapi kanserin ilerlemesini kontrol etmeye yardımcı olabilir.
Yan Etkiler: Kemoterapi yan etkileri arasında mide bulantısı, saç dökülmesi, bağışıklık sistemi zayıflaması ve yorgunluk yer alabilir. Ancak, tedavi sürecinde bu yan etkiler genellikle tedavi sonrasında geçicidir.
- İmmünoterapiler
İmmünoterapiler, bağışıklık sistemini kanser hücreleriyle savaşması için güçlendiren tedavi yöntemleridir. Mesane kanserinde en yaygın immünoterapi tedavi seçeneği BCG (Bacillus Calmette-Guérin) tedavisidir.
- BCG Tedavisi:
- Açıklama: BCG, tüberküloz aşısı olan Bacillus Calmette-Guérin bakterisinden türetilmiştir. Mesaneye enjekte edilir ve kanser hücrelerinin bağışıklık sistemi tarafından tanınmasını ve yok edilmesini sağlar.
- Kullanım Alanı: Yüzeyel mesane kanserinin tedavisinde, özellikle kanserin nüks etmesini engellemek amacıyla kullanılır.
- Etkinlik: BCG tedavisi, özellikle erken evre mesane kanseri olan hastalarda yüksek başarı oranlarına sahiptir.
- PD-1/PD-L1 İnhibitörleri (CheckPoint Inhibitörleri):
- Açıklama: Bu tedavi, kanser hücrelerinin bağışıklık sisteminden kaçmasına izin veren PD-1 veya PD-L1 proteinlerini engellemeyi amaçlar. Pembrolizumab (Keytruda) ve Atezolizumab (Tecentriq) gibi ilaçlar, ileri evre mesane kanseri tedavisinde kullanılmaktadır.
- Avantajlar: Özellikle ileri evrelerde ve kemoterapiye dirençli kanserlerde etkili olabilir.
Yan Etkiler: İmmünoterapilerde yan etkiler, bağışıklık sisteminin aşırı tepki göstermesi sonucu görülebilir. Bu yan etkiler arasında deri döküntüleri, ishal, yorgunluk, ateş ve nefes darlığı bulunabilir.
- Radyoterapi
Radyoterapi, yüksek enerjili ışınlar kullanarak kanser hücrelerini öldürmeyi amaçlar. Mesane kanserinde radyoterapi aşağıdaki durumlar için kullanılabilir:
- Ameliyat Sonrası (Adjuvan): Kanserin tamamen çıkarılmasından sonra, geride kalan mikroskobik kanser hücrelerinin yok edilmesi için radyoterapi verilebilir.
- Metastatik Kanser: Mesane kanserinin vücudun diğer bölgelerine yayıldığı durumlarda, kanserin büyümesini engellemek için kullanılabilir.
- Alternatif Tedavi Seçeneği: Bazı hastalarda, mesane kanseri nedeniyle cerrahi tedavi uygulanamıyorsa, radyoterapi bir tedavi alternatifi olarak kullanılabilir.
Yan Etkiler: Radyoterapi yan etkileri arasında cilt tahrişi, yorgunluk, idrar yaparken ağrı, ve mide-bağırsak şikayetleri (bulantı, ishal) bulunabilir. Radyoterapi tedavisi sonrası iyileşme süreci biraz zaman alabilir.
- Biyolojik Tedavi
Biyolojik tedavi, vücudun kendi savunma mekanizmalarını güçlendiren ve kanser hücrelerine karşı savaşmasını sağlayan bir tedavi seçeneğidir. Mesane kanseri tedavisinde biyolojik tedavi, genellikle immünoterapiler ile birlikte uygulanabilir.
- Viroterapi: Bu tedavi türü, kanser hücrelerini öldürebilecek virüslerin kullanılmasıyla gerçekleşir. Gelişen araştırmalarla birlikte mesane kanseri tedavisinde de potansiyel bir tedavi yöntemi olarak ele alınmaktadır.
Tedavi Seçiminde Dikkat Edilen Faktörler
Tedavi yöntemi seçerken şu faktörler göz önünde bulundurulur:
- Kanserin evresi ve türü
- Hastanın genel sağlık durumu
- Daha önce uygulanmış tedavi seçenekleri
- Hastanın yaş ve yaşam kalitesi beklentileri